Eikenprocessierups - opgepast voor de brandharen

Preventie en behandeling brandharen eikenprocessierups

Met het warme weer van de afgelopen periode is ook het moment aangebroken dat de eikenprocessierupsen terug voor overlast zorgen, meer specifiek hun brandharen. Deze worden tijdens het 3de larvale stadium gevormd (vanaf mei) en blijven achter in de lege nesten op de eiken, waar ze ook later nog voor overlast kunnen zorgen. De periode waarin het risico op contact met de brandharen het grootst is, loopt van mei tot september. De brandharen zelf kunnen echter 6 tot 8 jaar actief in de omgeving blijven. Het is daarom belangrijk om verspreiding zoveel mogelijk te voorkomen. De brandharen zijn klein, waardoor ze gemakkelijk verspreid worden door de wind.

In geval van de aanwezigheid van deze rupsen moeten er daarom enkele voorzorgsmaatregelen genomen worden:

Vermijd de omgeving van besmette eikenbomen indien mogelijk.
Van mei tot september de was niet buiten laten drogen.
Groenten uit de tuin zorgvuldig wassen.
Door gras te maaien in aangetaste gebieden, kunnen de haren makkelijk verspreid worden. Wacht daarom op natte omstandigheden vooraleer je begint te maaien.
Kinderen niet buiten laten spelen in de nabijheid van een aangetaste boom. Op grotere afstand kan je hen beschermen met lange mouwen, lange broekspijpen, een pet en eventueel een zonnebril.

Het vermijden van een tweede contact is zeer belangrijk voor personen die reeds in aanraking kwamen met de eikenprocessierups, omdat bij elk hernieuwd contact de reacties heviger kunnen worden. Dit geldt vooral voor mensen die beroepshalve veel tijd doorbrengen in geteisterde gebieden. Contact kan vermeden worden door het dragen van persoonlijke beschermende kledij: rubber handschoenen en laarzen, volledige overall en stofmasker en –bril.

Bestrijding

Besteed de nodige aandacht aan een veilige verwijdering van de rupsen. Gebruik in geen geval een hogedrukreiniger. Door de turbulentie en het opspattende water kunnen de brandharen dan immers ver verspreid worden. Ook insecticiden voor particulier gebruik helpen niet en zijn bovendien schadelijk voor mens en milieu. De irriterende haren kunnen jaren na de dood van de rups nog actief blijven en bijgevolg nog jarenlang overlast bezorgen.

De meest doeltreffende methode bestaat uit het wegbranden of opzuigen van de rupsen en hun nesten en dit liefst vroeg in het seizoen wanneer de brandharen nog niet ontwikkeld zijn. Bij wegbranden dient men bedachtzaam te zijn op berm- en haagbranden. Blijf na de werkzaamheden nog even in de buurt om na te gaan of er geen brand ontstaat, vooral tijdens droge periodes is dit belangrijk.

Symptomen

Meestal komt men via de huid in contact met de brandharen. Bij huidcontact kan binnen de acht uur een pijnlijke rode huiduitslag ontstaan, met hevige jeuk. De uitslag op de huid kan sterk variëren: van bultjes en pukkels tot met vocht gevulde blaasjes, die kunnen gaan ontsteken. De huidreactie kan zichtbaar worden op de onbedekte huid, maar ook op andere delen van het lichaam. Aangezien de brandharen zeer klein zijn en zich makkelijk verspreiden door zweet, krabben en wrijven of via de kleding. Langduriger contact met de huid kan ook optreden doordat haartjes in de kleding terecht gekomen zijn. Bij contact met de ogen ontstaan na één tot vier uur rode pijnlijke en tranende ogen. Indien de brandharen dieper in het oogweefsel doordringen, kunnen ernstige ontstekingsreacties optreden, die in zeldzame gevallen zelfs tot blindheid kunnen evolueren. Bij het inademen van de brandhaartjes treedt irritatie op van de bovenste luchtwegen. Dit gaat gepaard met niezen, keelpijn, slikstoornissen en eventueel ademhalingsmoeilijkheden door spasme van de luchtwegen. Bij inname kunnen ontstekingen ontstaan van het mondslijmvlies en het maagdarmkanaal. Dit gaat gepaard met symptomen als speekselvloed, overgeven en buikpijn. Er kunnen zich eveneens algemene klachten voordoen zoals koorts, algehele malaise, duizeligheid en braken.

Wat met contact met de brandharen?

De eerste hulp bij contact met de eikenprocessierups hangt af van het type contact en de ernst van de symptomen. De focus moet gelegd worden op het contact met de brandharen zo snel mogelijk te reduceren.

Bij huidcontact

Ontdoe je van alle kleren en behandel deze verder met handschoenen. Was de kleren (zo warm mogelijk) en laat ze drogen in de droogkast.
Was huid en haar uitgebreid met water en zeep.
Strip eventueel de huid met plakband om vastzittende brandharen te verwijderen. Borstel de haren goed uit.
Bij hevige jeuk kunnen antihistaminica verlichting brengen. Raadpleeg een arts bij ernstige huiduitslag.

Bij contact met de ogen

De ogen moeten gespoeld worden. Dit gebeurt best door een oogarts, die eerst een lokaal verdovend middel in het oog aanbrengt.
Na het spoelen moeten de ogen zorgvuldig onderzocht worden op de aanwezigheid van achtergebleven brandharen.
Brandharen die diep in het oogweefsel zijn doorgedrongen, moeten chirurgisch verwijderd worden.

Bij contact met de luchtwegen

De symptomen moeten geëvalueerd worden door een arts, die een symptomatische behandeling zal instellen. Deze kan bestaan uit antihistaminica en / of corticoïden en aërosols of inhalators. Bij inname (in het spijsverteringsstelsel)
Men kan de ingenomen hoeveelheid verdunnen door het drinken van een groot glas water. Het verwijderen van de brandharen uit de mond lukt soms door voorzichtig te schrapen met een spatel of een gaasje.
Vaak is een endoscopisch onderzoek onder algemene anesthesie nodig voor het verwijderen van brandharen, die diep doorgedrongen zijn in de mond, de keelholte of de slokdarm.

Risico

De meeste symptomen zijn eerder vervelend en kunnen symptomatisch worden behandeld. Indien braken, duizeligheid en koorts optreden, is het raadzaam naar het ziekenhuis te gaan. Iemand die vaak met eikenprocessierupsen in aanraking komt, krijgt steeds hevigere klachten. In ernstige gevallen kan een levensbedreigende anafylactische shock optreden.

Waarnemingen van eikenprocessierupsen (of nesten) kan je melden op www.waarnemingen.be

Bron: Prevent Agri