Groen in hartje Antwerpen

In hartje Antwerpen op het vernieuwde zuid krijg je in de praktijk te zien hoe een woon-, werk- en leefruimte klimaatrobuust ingericht wordt. De gekende verharde zuiderdokken moesten plaats maken voor een vernieuwde groenzone ‘Zuidpark’. Verder zijn er in de woonzone enkele blauwgroene ingrepen gebeurd. De eyecatcher zijn de daktuinen van het Palazzo Verde van de hand van Stefano Boeri.

Auteur en beelden: Jarne Depaepe, consulent tuinaanleg

Nieuw Zuid

Er zijn de laatste jaren heel wat veranderingen op het Zuid in Antwerpen. Het project Nieuw Zuid is de projectnaam voor een nieuwe woonwijk, die tussen de Schelde en het Nieuw Justitiepaleis gevestigd is. Verder vormt het ‘Zuidpark’ de vervanging voor de vroegere parking op de gedempte zuiderdokken. Het gebied Nieuw Zuid omvat ongeveer 18 ha, waarvan 12 ha groen zal ingevuld worden. De vergroening verloopt in meerdere fasen, maar stilaan beginnen de resultaten zichtbaar te worden.

Het Nieuw Zuid vormt de duurzame en slimme wijk van de toekomst. Op de planning staan tegen 2025 meer dan 2000 bijkomende woningen, badend in het groen. Naast woningen is er ook plaats voorzien voor bedrijven, scholen en publieke gebouwen. Met dit project anticipeert de stad Antwerpen op het tekort aan openbare groenvoorzieningen in de buurt, alsook op de verwachte bevolkingsgroei.

Visie wijk

Het groen speelt een centrale rol bij de inplanting van de nieuwe wijk. Het verscheidenheid inzake types van woningen zorgt ervoor dat jong en oud samenkomen. De wijk werd geconstrueerd op basis van drie principes. Eerst en vooral diende het een groene long in de stad te zijn. Verder werd gekozen voor een kwaliteitsvolle inplanting van de bestrating. Zo zijn er 8 assen voorzien, zodat de ruimte maximaal benut wordt. Dit laat ook toe dat de wijk zich de volgende jaren verder kan ontwikkelen. Tenslotte heeft elke woning een groen uitzicht. Appartementen bezitten groene terrassen en gezinswoningen hebben tuinkamers.

Er wordt ook een warmtenet aangelegd, dat instaat voor de warmtevoorziening op Nieuw Zuid. Met dit systeem worden minder broeikasgassen uitgestoten dan via individuele, aardgasgestookte cv-ketels. Dat is beter voor het milieu. Op termijn wordt het warmtenet aangesloten op restwarmte, geleverd door nabije industrie.

Daktuin ‘Palazzo Verde’

Een absolute eyecatcher én een perfect verlengstuk voor de drie genoemde groene principes van het Nieuw Zuid is het Palazzo Verde. Opdrachtgever Triple Living werkt samen met Avantgarden aan dit op en top groen gebouw. Bedoeling is dat dit één van de meest groene gebouwen van België wordt. In het project zijn onder meer drie daktuinen geïntegreerd. Deze daktuinen op niveau 4, 6 en 7 vormen met hun struiken, bomen en planten een microbos in het hart van de stad. In totaal zijn er onder andere 86 bomen, 1000 struiken en 1200 planten geïntegreerd. De bewoners zijn alvast in de wolken over de groene oase, waarin ze leven.

De realisatie van deze collectieve daktuinen is duidelijk geïnspireerd op het wereldberoemde Bosco Verticale in Milaan. Ook voor de constructie van Palazzo Verde kon Avantgarden de wereldberoemde architect Stefano Boeri strikken. Dit geldt meteen als het allereerste ontwerp van Boeri in België. Door het betrekken van een architect van zijn kaliber kan Antwerpen de duurzame stadsontwikkeling naar een hoger niveau tillen.

Zuidpark

De Gedempte Zuiderdokken lopen parallel met de Scheldeoever en vormen een langwerpig plein. Vroeger was dit een grijze plaats, om te parkeren in Antwerpen. Nu is er plaats voor groenbeleving én ondergronds parkeren. De stad schreef een wedstrijd uit om de volledige site opnieuw aan te leggen. In 2018 werd het aangepaste definitieve ontwerp van Tractebel, ADR Architects, Georges Descombes, LEA en Erik De Waele goedgekeurd, na een uitgebreid inspraaktraject.

Er komen in het Zuidpark in totaal 497 bomen en een kleurrijke waaier aan heesters, vaste planten en bloembollen. In elk seizoen zijn de tuinen een bloemrijk geheel. Ook ruime grasweides versterken het groene karakter. In de tuinkamers worden gezellige zithoekjes voorzien en is er plaats voor sport en spel of samen tuinen.

In ‘de kroon’ worden de bestaande platanen aangevuld met 4 inheemse soorten: de linde, iep, zomereik en els. De 3 gevormde ‘tafels’ weerspiegelen de vormen van de voormalige dokken (Kooldok, Schippersdok en Steendok). Ze krijgen elk een eigen karakter en zorgen voor een duidelijke samenhang in het ontwerp. Een grote verscheidenheid aan soorten valt hier op. Hierbij is rekening gehouden met de grootte, de groeiwijzen, veel verschillende bloeitijdstippen, bladvormen, vruchten, bloemgeuren, …