Hoe veilig bomen knotten?

Traditioneel zijn de wintermaanden voorbehouden voor het knotten van bomen. Met het knotten van bomen wordt bedoeld: op geringe hoogte van een boom in een steeds terugkerende tijdscyclus takken op een knot afzetten zodat daarop weer nieuwe takken kunnen gaan groeien. De hoogte van de knot is niet veel hoger dan 2 tot 2,5 meter. De diameter van de af te zagen takken is niet meer dan 25 tot 30 cm. Worden de takken dikker of bevindt de knot zich hoger, dan zijn andere veiligheidsrichtlijnen van kracht. We brengen een overzicht met de belangrijkste voorzorgsmaatregelen om het knotten van bomen in een zo veilig mogelijke context te laten doorgaan.

Eerst denken, dan pas doen!

Eerst en vooral moet heel duidelijk gesteld worden dat het werken met een kettingzaag enkel voorbehouden is voor opgeleid personeel dat de nodige ervaring heeft en de gevaren kent van het knotten van bomen. Verder moet deze persoon de handleiding en veiligheidsinstructiekaart van de arbeidsmiddelen vooraf grondig doorlezen en steeds de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen dragen.

Het knotten mag nooit alleen gebeuren! Er moeten op voorhand goede afspraken gemaakt worden met de helpers rondom. Hou rekening met een veiligheidszone van 1,5 maal de lengte van de af te zagen tak rondom de knotboom. Indien men in meerdere bomen tegelijk knot, moet hier eveneens genoeg ruimte gelaten worden.

Het werken vanop een stabiele ondergrond verdient de voorkeur. Indien dit niet mogelijk is en er effectief vanop de knot moet gezaagd worden, is het gebruik van een veiligheidsharnas met een bevestigingslijn met een maximale lengte van 1 meter aan te raden. Deze leeflijn wordt dan bevestigd aan de stevigste tak die tot het laatste blijft staan. Het gebruik hiervan vraagt een opleiding vooraf. Het is niet toegelaten om vanop een ladder te zagen, maar men mag een ladder wel gebruiken om in de knot van de boom te klimmen. Enkele tips:

Werk alleen in gunstige weersomstandigheden (niet teveel wind en droog)
Controleer zorgvuldig de staat van het materiaal en de kettingzaag en kijk na of alle onderdelen naar behoren functioneren
Analyseer op voorhand aandachtig de werkomgeving (Last Minute Risico Analyse)
Bekijk de staat van de knotboom en hou rekening met door verrotting verzwakte delen
Hou bij het bepalen van de valrichting rekening met de windrichting en de hellingsgraad van het perceel

Goede praktijken – een overzicht

Zaag niet al te dikke takken door met een handzaag
Werk met een kettingzaag op steel vanop de begane grond
Hou de kettingzaag met beide handen stevig vast en zaag nooit boven schouderhoogte
Werk ergonomisch en hou lichaamsdelen buiten het zwenkbereik van de kettingzaag
Haal de kettingrem aan bij korte verplaatsingen
Zet de motor af wanneer de kettingzaag achtergelaten wordt en plaats de beschermhoes
Zaag nooit met de punt van het zaagblad (risico op terugslag) maar druk de volledige zaagkam tegen de af te zagen tak.
Maak de valkerf en controleer de valrichting alvorens door te zagen

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)

Zorg dat iedereen tijdens de werken steeds een fluo-hesje draagt en zorg dat minimum twee personen aanwezig zijn met een voldoende opgeladen GSM. Zorg ook dat iedere persoon de exacte locatie weet te bepalen van het werkterrein. Dit indien in geval van nood er dient gecommuniceerd te worden naar hulpdiensten.

Tot de persoonlijke beschermingsmiddelen voor het werken met een kettingzaag behoren een veiligheidsbril of vizier, goed passende handschoenen, veiligheidsschoenen met zaagbescherming en profiel, gehoorbescherming en een helm. Een combihelm met beschermend vizier en geïntegreerde gehoorbescherming zal beter aansluiten dan de verschillende beschermingsdelen apart en verdient dus de voorkeur. Een aangepaste EHBO-kit, veiligheidsjas, zaagbroek en zaagmouwen vervolledigen de standaarduitrusting. Vermijd loszittende kledij, sieraden of loshangend lang haar.

Bron: AgriPrevent