IN DE KIJKER: Waarheden en onwaarheden over (zwem)vijvers!

Het grote publiek kent nog steeds te weinig over (zwem)vijvers. Er doen dan ook veel onwaarheden de ronde waardoor mensen minder snel de stap zetten naar zwemvijvers. We helpen enkele misverstanden de wereld uit aan de hand van stellingen die al dan niet correct zijn. Zwemvijverbouwers en tuinaannemers kunnen via deze stellingen de particulier overtuigen om toch voor een zwemvijver te gaan.

Een vijver in de tuin betekent veel steekmuggen

Wetenschappelijk onderzoek bewijst het tegendeel. In wijken met veel tuinvijvertjes komen net minder steekmuggen voor. Steekmuggenlarven leven overwegend in stilstaand zuurstofarm water van plassen en tonnen. In en rond tuinvijvers leven veel diertjes die maar al te graag muggen en hun larven eten: waterkevers, amfibieën, vissen, waterjuffers en libellen en hun vraatzuchtige larven,…

Een zwemvijver kost veel minder dan een zwembad

Bij aanleg is een zwemvijver niet veel goedkoper dan een zwembad. Uitgraven, constructie, waterdichting, afwerking en uitrusting zijn vergelijkbaar en kosten dus evenveel. Wel is het zo dat een zwemvijver op langere termijn goedkoper is omdat de werkingskosten wel lager zijn. De gebruikte vijverpompen verbruiken beduidend minder energie en men moet geen geld uitgeven aan ontsmettingsmiddelen.

Een pomp met een debiet van 20.000 liter per uur geeft een debiet van 20.000 liter per uur

Het bij een pomp aangegeven debiet geeft het maximale debiet dat ze kan verplaatsen. Men moet echter ook rekening houden met de opvoerhoogte, weerstand in leidingen van aanvoer en afvoer, bochten, kranen etc. Allemaal verliesfactoren. In de praktijk zal het reële debiet vaak veel lager zijn. Welke pomp nodig is kan berekend worden met formules en tabellen. Denk bij vijverpompen zeker aan aanvoerleidingen met voldoende grote diameter. Wanneer een 20.000 liter per uur vijverpomp aangesloten wordt op een aanvoerleiding van 50 mm dan kan ze maximaal maar 7.000 liter per uur verpompen want aan de passieve kant raakt er niet meer door de leiding.

Een vijver betekent waterverspilling en dat is niet ecologisch

Om een vijver vol te houden is er minder water nodig dan om een gazon groen te houden. En niet alle vijvers moeten bijgevuld worden. Een vijver kan ook gebruikt worden als extra watervoorraad waarin overtollig regenwater opgevangen wordt. De regenwatertank loopt over in de vijver en de vijver loopt over in de wadi (infiltratiezone). De vijver kan zo opgevat worden dat het niet stoort wanneer hij half leeg staat. Men zorgt dan voor voldoende diepte (minstens 80 cm, beter 1 meter) en stenen en planten camoufleren de boorden. Een echt ecologische biotoop van het natte milieu.

Zwemgelegenheden met filtertechnieken gebaseerd op zouten bevatten geen chloor

Wanneer zout toegevoegd wordt aan een bad met een hydrolyse-apparaat, dan wordt niet enkel het water gesplitst maar ook het zout (NaCl). Dat zout wordt dan gesplitst in natrium en chloor. Men spreekt over een bad zonder toegevoegde chloor… maar er wordt wel chloor ter plaatse gemaakt. Chloor is een ontsmettend product.    

Met de juiste technieken kan men een zwemvijver maken zonder biofilm

Als er echt geen biofilm aanwezig is, dan zal het wellicht geen zwemvijver zijn. Biofilm is een wezenlijk onderdeel van het biologische filtersysteem gebruikt bij zwemvijvers. In de biofilm leven de essentiële waterzuiverende micro-organismen noodzakelijk voor het goed functioneren van een echte zwemvijver. Zij leven sessiel (zittend) op de oppervlaktes van filtermaterialen, planten en vijverwanden. Er bestaan wel enkele technieken die ervoor kunnen zorgen dat de biofilm niet te dik en te zichtbaar wordt op de wanden. Bijvoorbeeld frequente mechanische reiniging en periodisch toevoegen van een select gezelschap bacteriën.

Een zwemvijver vergt minder onderhoud dan een zwembad

Veel heeft te maken met keuzes en verwachtingen. Een witte of andere lichtgekleurde folie visueel ‘proper’ houden zal bij een zwemvijver zeker niet gemakkelijker zijn, integendeel. Kiest men voor een zwarte afdichting (gebruikelijk bij zwemvijvers), dan zijn de biofilm maar ook slakken en andere diertjes, typisch voor een zwemvijver, minder zichtbaar en zullen deze ook minder ‘storen’. Wanneer men de natuur kan aanvaarden, dan is er op dit vlak minder werk aan een zwemvijver. Aanwezige skimmers moeten wekelijks geledigd worden en filtermaterialen onderhouden kan ook wat tijd vergen. Een boogzeef is gemakkelijker te reinigen dan filtermatten, een trommelfilter reinigt zichzelf etc. Kwestie van de juiste keuze te maken in functie van het budget.

Een vijver zonder planten is gemakkelijker te onderhouden 

Een vijversysteem zonder planten is net veel moeilijker. Vijverplanten doen heel wat ‘gratis’ werk. Zij halen de basiscomponenten uit het water die voortkomen uit de biologische afbraak en omvormingen door micro-organismen. Een vijver helder houden zonder planten… het kan… maar is veel ingewikkelder dan eentje met planten. En vergeet zeker de andere functies van vijverplanten niet. Zij voegen een extra esthetische toets toe door hun speelse groei (en wuivende bewegingen) en zorgen voor veel meer biodiversiteit in de tuin.

De aanwezigheid van draadalgen duidt op vuil vijverwater

Integendeel, draadalgen groeien meestal in water dat bijna perfect is. Onderzoek heeft aangetoond dat draadalgen voorkomen in proper water met geen of nauwelijks nitraten en een zeer lage hoeveelheid fosfaten. Het gaat hier om ongeveer 0,035 mg per liter. De draadalgen nemen deze fosfaten op totdat er geen meer beschikbaar zijn. Dan stoppen de draadalgen met groeien, laten los en komen naar boven drijven als ‘flap’, een vieze brij. Wanneer men die niet of onvoldoende verwijdert gaan de algen ontbinden… en zorgen zo voor voeding voor de volgende generatie. Het fosfaatgehalte van een (zwem)vijver kan beneneden de kritische grens gehouden worden.

Het diepste punt van de tuin is de meest logische plaats voor een vijver

In de natuur ligt water op het laagste punt van de omgeving. In de tuin is dat niet altijd de juiste keuze. Er kunnen daar gemakkelijk problemen optreden: grondwaterdruk onder de folie, overstromingsgevaar en aanvoer van regenwater uit de tuin. Vooral dit laatste punt wordt nogal eens onderschat: regenwater vloeit door de tuin, neemt vuildeeltjes en voedingstoffen mee en komt dan in de vijver terecht wat telkens voor een shock zorgt wat betreft vervuiling.

Waterlelies verdragen geen stromend water

Waterlelies groeien wel degelijk in bewegend water, toch als het niet té snel stroomt. Waar ze een hekel aan hebben is water dat bovenop de bladeren terecht komt. De planten kunnen dan onvoldoende ademen en wanneer de zon op de waterdruppels schijnt, kunnen er lelijke brandvlekken ontstaan op de planten.

Wanneer er meer dan 1 cm waterverlies is per dag, dan zit er een lek in de vijver

Tijdens periodes van droogte kan er ongeveer 1 cm water verdwijnen door verdamping. In extreme omstandigheden met hoge temperatuur, droge oostenwind, snel groeiende planten en de aanwezigheid van waterlamellen (zoals bij infinity of rondom overloop zwemvijvers) kan het waterverlies tot 3 cm per dag bedragen. Maar dat is echt extreem. De ervaring leert dat vijvers in ons klimaat meer overlopen dan dat ze bijgevuld moeten worden.

Men mag enkel kraantjeswater gebruiken voor de vijver

Leidingwater wordt gecontroleerd door de watermaatschappij en heeft meestal een samenstelling die voldoet voor vijvers. Er zitten voldoende hardheidselementen in en niet teveel voedingsstoffen. Voor bijvullen van verdampt water kan men zeker regenwater gebruiken. Wanneer men grondwater wenst te gebruiken is het aanbevolen dit te laten controleren wat betreft samenstelling. Grondwater uit diepere waterlagen heeft een meer stabiele samenstelling dan water uit ondiepe lagen dat bovendien vaak te veel nitraten en fosfaten bevat.

Auteur en beelden: Guido Lurquin